Feromonen

Feromonen zijn stoffen die boodschappen overbrengen tussen individuen van dezelfde soort. Het ene individu scheidt ze als vloeistof of als een vluchtige geur af, en het andere individu vangt ze op. Vervolgens kunnen deze stoffen bij de ontvanger(s) tot gedrags- of zelfs fysiologische veranderingen leiden. Of een feromoon een betreffende verandering bewerkstelligt hangt uiteraard ook af van de ontvankelijkheid van de ontvanger voor dat feromoon.

Het woord "feromoon" is voor het eerst in 1959 (engelstalig als "pheromone") geïntroduceerd door Peter Karlson en Martin Lüscher, en is gebaseerd op de Griekse woorden 'pherein' (transporteren) and 'hormone' (stimuleren).

Er bestaat een grote overeenkomst tussen feromonen en hormonen, maar terwijl feromonen uitwendig door het individu worden afgescheiden worden hormonen alleen inwendig getransporteerd.

Binnen een bijenvolk worden er door zowel koningin, werkbijen, darren, eitjes, larven als poppen feromonen afgegeven. De koningin is met haar koninginnenstof dus allesbehalve een monopolist. De verschillende feromonen verschillen wel in complexiteit. Sommige feromonen bestaan uit slechts een paar verschillende stoffen, terwijl andere juist uit veel verschillende stoffen bestaan. In totaal zijn er bij onze honingbij 15 klieren bekend waarmee deze de verschillende feromonen produceert.

Onderstaand een opsomming van de binnen een bijenvolk voorkomende feromonen:

• Alarmferomonen
• Broedferomoon
• Darrenferomoon
• Eimarkeringsferomoon
• Fourageerferomoon
• Koninginmandibulair feromoon
• Maagdelijke koninginnen feromoon
• Nasonovferomoon
• Voetafdrukferomoon

De verschillende feromonen worden door onze honingbij op meerdere manieren opgevangen. Geurstoffen via de antennes, en vloeistoffen via de antennes, de mond en/of de voeten (met name van de voorpoten).