Hagelschot: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(Nieuwe pagina aangemaakt met ''''Hagelschot.''' Kruisingen tussen verwante bijen leiden vaak tot achteruitgang van de kwaliteit van de volken. Als eerste treedt het verschijnsel van de diploïde...') |
|||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | ''' | + | [[image:Hagelschot.JPG|thumb|right|455px|Hagelschot in het broednest; in het omlijnde deel zijn uit 8 cellen de larven verwijderd; 2 cellen zijn nog niet gesloten; 1 cel rechts is wellicht gevuld met stuifmeel.]] |
| + | Als er in het [[broednest]] meerdere cellen zonder broed zitten, dan noemen we dat '''hagelschot'''. Die lege cellen zijn het beste waar te nemen tussen het [[gesloten broed]]. | ||
| − | + | Hagelschot kan verschillende oorzaken hebben die niet alle even kwalijk zijn: | |
| + | * Door de bijen geruimd broed vanwege diploïde "darren" (die niet levensvatbaar zijn). | ||
| + | ** Het geslacht van de honingbij wordt bepaald door een enkel gen op het derde chromosoom, dat in 20 verschillende vormen (20 verschillende typen seksallelen) voorkomt. Een normale dar komt uit een onbevrucht eitje, is dus haploïd, en heeft dus slechts één seksallel. Bevruchte eitjes die twee verschillende seksallelen bezitten (één vanaf de moeder, en één vanaf de vader) ontwikkelen zich tot vrouwelijke honingbijen. Eitjes die twee dezelfde seksallelen hebben zijn niet levensvatbaar. Deze diploïde "darren" worden door de werkbijen herkend en verwijderd (opgegeten) als de larve zes uur oud is. | ||
| + | ** Uitgaande van 20 verschillende typen seksallelen is de kans op het bij elkaar komen van 2 dezelfde seksallelen 5%. Normaal ontstaan er bij de bevruchte eitjes dus ook al 5% diploïde "darren". Een broeduitval van 5% is dus normaal. Dit percentage is bij '''inteelt''' groter doordat door inteelt de variatie in het genetische materiaal minder wordt. Zijn er door inteelt nog maar 10 seksallelen over, dan is de kans op een diploïde "dar" gestegen tot 10%. Bij een uitvalspercentage 15% moet de moer vervangen worden<ref>Om dit percentage te kunnen bepalen snijd je bijvoorbeeld een parallellogram uit een stukje hard doorzichtig plastic met zijden van 10 cellen. Het oppervlak is dan dus 100 cellen. Leg het stukje plastic op het centrale gedeelte van het broednest en tel | ||
| + | het aantal open cellen onder het plastic.</ref>. | ||
| + | * Vanwege een oude koningin die steeds minder eitjes gaat leggen (hetgeen ook minder opvallend tot uiting kan komen door een kleiner broednest). | ||
| + | * Door de bijen opgeruimd broed n.a.v. afkoeling. | ||
| + | ** In dat geval verwacht je natuurlijk eigenlijk dat er hele stukken broed zullen zijn uitgevallen, en niet hier een daar een celletje. | ||
| + | * Door de bijen "bewust" leeg gelaten cellen waarin de [[verwarmingsbijen]] hun warmte aan het broed kunnen afgeven. | ||
| + | ** Hier is de vraag: maken de verwarmingsbijen hier dankbaar gebruik van de toevallig aanwezige lege cellen, of zijn deze lege cellen van aanvang aan "gepland" voor gebruik door de verwarmingsbijen? Vaak genoeg zie je immers grote stukken eengesloten [[werksterbroed]] zonder zelfs een enkele lege cel. | ||
| + | * Door de bijen geruimd broed n.a.v. voedselgebrek. | ||
| + | * Doordat er (ooit) in het broednest dracht is opgeslagen. | ||
| + | ** Dit kan gebeuren als er een periode met veel stuifmeeldracht is geweest. Controleer daarom bij hagelschot of de cellen zonder broed ook echt leeg zijn. Zijn ze niet echt leeg, maar gevuld met [[stuifmeel]], dan is er weinig aan de hand. | ||
| + | ** Ook [[nectar]] wordt eerst opgeslagen waar plaats is, pas daarna in de honinggordel. De koningin slaat dan eerst die al met nectar gevulde cellen over om ze later, zodra ze weer leeg zijn, alsnog met een eitje te vullen. Aldus krijg je vlak bij elkaar in het broednest verschillende leeftijden, en ook lege cellen<ref>Eigenlijk is alleen goed op (de kwalijke versies van) hagelschot te controleren op nieuw uitgebouwd raam.</ref>. | ||
| + | * Door de bijen opgeruimd broed n.a.v. [[varroa]] of andere (ziekte-) besmettingen (zoals [[AVB]], [[EVB]], [[Tropilaelaps]] en [[kalkbroed]]). | ||
| + | ** Lege cellen n.a.v. dit [[VSH]]-gedrag is natuurlijk allesbehalve kwalijk te noemen, maar als de besmetting te groot is dien er wel maatregelen tegen de betreffende besmetting te worden genomen. | ||
| − | |||
| − | + | ==Navigatie== | |
| + | * Naar [[Bijenziekten en plagen|Overzicht Bijenziekten en plagen]]. | ||
| − | |||
| − | + | ==Voetnoten== | |
| − | + | <references /> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Versie van 9 sep 2011 12:10
Als er in het broednest meerdere cellen zonder broed zitten, dan noemen we dat hagelschot. Die lege cellen zijn het beste waar te nemen tussen het gesloten broed.
Hagelschot kan verschillende oorzaken hebben die niet alle even kwalijk zijn:
- Door de bijen geruimd broed vanwege diploïde "darren" (die niet levensvatbaar zijn).
- Het geslacht van de honingbij wordt bepaald door een enkel gen op het derde chromosoom, dat in 20 verschillende vormen (20 verschillende typen seksallelen) voorkomt. Een normale dar komt uit een onbevrucht eitje, is dus haploïd, en heeft dus slechts één seksallel. Bevruchte eitjes die twee verschillende seksallelen bezitten (één vanaf de moeder, en één vanaf de vader) ontwikkelen zich tot vrouwelijke honingbijen. Eitjes die twee dezelfde seksallelen hebben zijn niet levensvatbaar. Deze diploïde "darren" worden door de werkbijen herkend en verwijderd (opgegeten) als de larve zes uur oud is.
- Uitgaande van 20 verschillende typen seksallelen is de kans op het bij elkaar komen van 2 dezelfde seksallelen 5%. Normaal ontstaan er bij de bevruchte eitjes dus ook al 5% diploïde "darren". Een broeduitval van 5% is dus normaal. Dit percentage is bij inteelt groter doordat door inteelt de variatie in het genetische materiaal minder wordt. Zijn er door inteelt nog maar 10 seksallelen over, dan is de kans op een diploïde "dar" gestegen tot 10%. Bij een uitvalspercentage 15% moet de moer vervangen worden[1].
- Vanwege een oude koningin die steeds minder eitjes gaat leggen (hetgeen ook minder opvallend tot uiting kan komen door een kleiner broednest).
- Door de bijen opgeruimd broed n.a.v. afkoeling.
- In dat geval verwacht je natuurlijk eigenlijk dat er hele stukken broed zullen zijn uitgevallen, en niet hier een daar een celletje.
- Door de bijen "bewust" leeg gelaten cellen waarin de verwarmingsbijen hun warmte aan het broed kunnen afgeven.
- Hier is de vraag: maken de verwarmingsbijen hier dankbaar gebruik van de toevallig aanwezige lege cellen, of zijn deze lege cellen van aanvang aan "gepland" voor gebruik door de verwarmingsbijen? Vaak genoeg zie je immers grote stukken eengesloten werksterbroed zonder zelfs een enkele lege cel.
- Door de bijen geruimd broed n.a.v. voedselgebrek.
- Doordat er (ooit) in het broednest dracht is opgeslagen.
- Dit kan gebeuren als er een periode met veel stuifmeeldracht is geweest. Controleer daarom bij hagelschot of de cellen zonder broed ook echt leeg zijn. Zijn ze niet echt leeg, maar gevuld met stuifmeel, dan is er weinig aan de hand.
- Ook nectar wordt eerst opgeslagen waar plaats is, pas daarna in de honinggordel. De koningin slaat dan eerst die al met nectar gevulde cellen over om ze later, zodra ze weer leeg zijn, alsnog met een eitje te vullen. Aldus krijg je vlak bij elkaar in het broednest verschillende leeftijden, en ook lege cellen[2].
- Door de bijen opgeruimd broed n.a.v. varroa of andere (ziekte-) besmettingen (zoals AVB, EVB, Tropilaelaps en kalkbroed).
- Lege cellen n.a.v. dit VSH-gedrag is natuurlijk allesbehalve kwalijk te noemen, maar als de besmetting te groot is dien er wel maatregelen tegen de betreffende besmetting te worden genomen.
Voetnoten
- ↑ Om dit percentage te kunnen bepalen snijd je bijvoorbeeld een parallellogram uit een stukje hard doorzichtig plastic met zijden van 10 cellen. Het oppervlak is dan dus 100 cellen. Leg het stukje plastic op het centrale gedeelte van het broednest en tel het aantal open cellen onder het plastic.
- ↑ Eigenlijk is alleen goed op (de kwalijke versies van) hagelschot te controleren op nieuw uitgebouwd raam.