Moerloos

Zonder koningin kan een volk moerloos of hopeloos moerloos zijn. Dat maakt nogal verschil.

Een volk is moerloos als er geen koningin (moer) meer is, maar nog wel open broed. Deze situatie komt vaak voor. Door het ontbreken van de koningin vermindert de hoeveelheid koninginnenstof. Die hoeveelheid daalt echter niet naar nul omdat ook open broed koninginnenstof) produceert. Het volk haalt hier de boodschap uit dat het nog een nieuwe (redcel) koningin kan maken.

Als er geen koningin en ook geen open broed meer is dan is het volk hopeloos moerloos, en zonder ingrepen van de bijenhouder verloren. In zo'n situatie geheel zonder koninginnenstof zullen de eierstokken van een aantal werkbijen gaan groeien waarna zij (onbevruchte) eitjes gaan leggen. Dergelijke werkbijen worden eierleggende werksters genoemd.

Bij een hopeloos moerloos volk kunnen de volgende ingrepen worden toegepast:

• het inhangen van een raam met open broed vanuit een ander volk (zoals ook wordt gedaan bij de moerloosheidsproef) zodat het volk daar alsnog een nieuwe koningin mee kan maken
  • als er reeds eierleggende werksters zijn dan kan het even duren voordat het volk daartoe over gaat, dan kan het dus nodig zijn om de ingreep nog een keer te herhalen.
  • als het open broed uit een genetisch nogal verschillend volk komt (bijvoorbeeld buckfast open broed bij een bastaard moerloos volk, dan loop je kans dat de redcel moer al weer vlot wordt ingewisseld (stille moerwissel). Tegen de tijd dat die moer dan weer aan de leg is, zijn ook alle oude bijen inmiddels vervangen door een nieuwe lichting en is enerzijds de genetische afstand inmiddels overbrugd en is er anderzijds inmiddels ook sprake van een familierelatie tussen nieuwe moer en de rest van het volk (zusters die vervolgens dan weer langzamerhand worden vervangen door dochters).
  • als je kunt overlarven (of iemand kent die dat kan; de larfjes verdragen één uur buiten de kast zonder problemen), dan kun je ook een paar met larven gevulde koninginnenteeltdoppen tussen de ramen steken. Het probleem dat je dan een raam broed uit een andere kast moet nemen heb je dan niet, maar als er reeds eierleggende werksters zijn dan zal deze procedure waarschijnlijk niet werken.
• het inbrengen van een nieuwe wel reeds bevruchte koningin
  • dit is alleen aan te bevelen als het volk nog maar kort hopeloos moerloos is en er dus ook nog geen eierleggende werksters rondlopen. Een volk met eierleggende werksters voelt zich niet (hopeloos) moerloos, en zal dus ook geen nieuwe koningin accepteren.
• verenigen met een moergoed volk
  • zo nodig wel eerst zorgen dat er geen eierleggende werksters meer zijn.